Ons Vernieuwersnetwerk was in januari bijeen in Gouda, met veel nieuwe mensen die zich lokaal inzetten voor duurzaamheid en het verwerken van reststromen.
Een rijke terugblik op 2022 toonde dat we niet stil hebben gezeten: ontmoetingen online en op locatie rond bewerken van natuurlijke reststromen, regionale kringlopen, bodem, hout, een bedrijfsbezoek aan NewFoss, CircoTracks en doorbraaksessies. Ook kwamen diverse publicaties beschikbaar, en een subsidieregeling om doorbraakprojecten te realiseren.
Pubquiz
Om de kennis van de netwerkers te peilen volgde een spannende pubquiz. Het kostte de nodige discussie om de juiste antwoorden te vinden voor de vragen over percentages organische stof in bokashi, soorten wilgen, kilo’s wol, einde afvalstatus voor twee natuurlijke reststromen en de ambitie van het netwerk. De uiteindelijke winnaars gingen er vandoor met een inspiratiekalender en een ambitieboekje.
Leren van de natuur
Inspiratie bieden voor de toekomst van natuurlijke reststromen deed Douwe Jan Joustra met zijn betoog over ecomimicry; de kunst van het begrijpen, gebruiken en leren van de karakteristieken in de systeemecologie voor economie en samenleving. Hij gaf een toelichting op de theorie en de trends.
Het belang van veerkracht en impact
Joustra wees op het belang van veerkracht dat ontstaat door diversiteit, en shallow en deep ecology: – terugblikkend op de coronacrisis ,,de retail kwam zwaar onder druk te staan, de dienstverleners kwamen tot bloei’’. Wat betekent dat voor jouw onderneming? ,,Realiseer je wat je aan het doen bent met natuurlijke reststromen en hoe je dat in balans kunt houden. Denk na over de impact die je wilt en kunt maken. Gemiddeld genomen zeggen we: we willen de negatieve impact zo klein mogelijk maken. Maar dat helpt niet voor de oplossing van de grote problemen. Om positieve impact te maken zijn systeemveranderingen nodig. Ga niet voor optimaliseren, maar voor een positieve impact: doing good. Hoe kun jij waarde toevoegen aan people, planet en profit? Vind de invalshoek waarmee jij waarde kunt creëren: waarmee je bijdraagt aan het ecologisch, het sociaal en het economisch systeem. Als je bezig bent met natuurlijke reststromen kun je niet anders dan waarde creëren.’’
Er wordt nu vooral gesproken over terugdringen van CO2 en het opslaan. Joustra roept op om juist zoveel mogelijk CO2 te gebruiken met een nuttige toepassing. Slimmer oplossen in plaats van minder, minder, minder. Uiteindelijk heeft de natuur altijd gelijk.
Condities voor verandering
Behalve veerkracht zijn ook de condities belangrijk in ecomimicry. ,,Condities bepalen de verandering: als je als overheid massaal circulair gaat inkopen, dan gaat het bedrijfsleven wel reageren.” Nog een wijsheid: afbraak gaat snel, opbouw vraagt tijd en is een delicaat proces. ,,In de natuur is er tijd om weer iets nieuws op te bouwen.‘’
Hij geeft als voorbeeld een omgewaaide boomstam, die een basis vormt voor een nieuw ecosysteem van planten, dieren, schimmels. ,,Besef dat wanneer je bezig bent een ecosysteem leeg te trekken, er uiteindelijk een monotoon geheel ontstaat.’’
Belemmering en rol van vernieuwende ondernemers
Joustra wees ook op de grootste belemmering voor de circulaire economie: het succes van de lineaire economie. ,,Gaat het om ketens of schakels? Er zijn veelal losse schakels, zonder gedeelde verantwoordelijkheid. Dat is het gevolg van de lineaire economie en concurrentie. Het mooie van dit netwerk is dat jullie ervaringen delen en samen optrekken. Jullie zijn het type ondernemer dat antwoord gaat geven op vragen als: biobased of regeneratief. Daar zit namelijk spanning in. Want waar halen we alle biobased materialen vandaan?’’
Regulering of condities scheppen voor verandering, is daarom belangrijk. Maar de overheid beweegt nog niet mee. ,,Verandering vraagt risico, maar ondernemers zijn daarmee bekend. Het gaat om medeverantwoordelijkheid nemen, een keten van verantwoordelijkheid maken.’’
Er is hoop
Moeten we wachten tot de consument verandert? Nee, zegt Joustra: ,,De consument zal het een worst wezen. Slechts 10 procent gaat duurzaam inkopen, met wat inspanning 20 procent. Belangrijk is om iets te doen wat de andere 80 procent van de mensen ook uitlokt tot bepaald gedrag.
Als wij in het Westen uit een crisis komen, proberen we te herstellen hoe het was. Elders in de wereld zie ik dat mensen de situatie zo aanpassen dat er niet nog een crisis komt.
Ik put er hoop uit dat we steeds meer ontdekken hoe het anders zou kunnen en dat daar meer aandacht voor komt, ook binnen de gevestigde orde. Tussen 1978 – toen ik begon – en nu zie ik een enorme verandering. Toen hadden we hier met z’n drieën gezeten, nu met een zaal vol. En verandering, dat kunnen wij mensen aan.’’ Bekijk de presentatie.
Waar zet het Vernieuwersnetwerk in 2023 op in?
- Komend voorjaar start een Community of Practice (CoP) Circulair inkopen groendiensten. Aanmelden kan nog tot 24 februari. Hier vind je meer informatie.
- De ingediende doorbraakprojecten verder helpen.
- Meer kennis van hbo en universiteiten ontsluiten voor het netwerk
- Meerwaarde van andere netwerken zoeken
- Elkaar meehelpen om circulaire economie te agenderen.
- Tot slot werden met elkaar persoonlijke doelen voor dit jaar besproken. Deze werden aan de waslijn in de ruimte op gehangen.
Tot slot werden met elkaar persoonlijke doelen voor dit jaar besproken. Deze werden aan de waslijn in de ruimte op gehangen.
