Met een ambitie voor 2030 voor de regio Rijnland en een waaier aan ideeën uit de sessie in mei werden op 5 juli in Woubrugge volgende stappen gezet richting een doorbraakproject met bermgras. Na het dromen was nu de inzet om te kijken naar ieders rol in de keten en de trechteren naar concrete stappen.
Want het doel van deze bijeenkomsten van het Vernieuwersnetwerk Natuurlijke Reststromen en Grondstoffen Collectief Nederland is: komen tot een doorbraakproject in de regio Rijnland, een project voorbij de vele pilots. Zo’n dertig mensen uit de regio en het land namen opnieuw de handschoen op om hierin samen voortuitgang te boeken. En te werken aan nieuwe spelregels. ,,Want daarin zit de doorbraak: hoe maken we de omslag van welvaart naar welzijn: Flip the triangle. Hoe doe je dit met elkaar, welke afspraken maak je in een nieuwe keten”, stelt procesleider Lidwien Reyn van het Vernieuwersnetwerk.
Ze wees op een belangrijke uitkomst van de vorige sessie: Samen kunnen we alles, als iedereen iets toevoegt aan een alliantie. Uitgangspunt is dat ieder die het geheel verder wil brengen er zelf baat bij heeft.
Missing link: verwerkingslocatie of biohub?
Aanwezig waren agrariërs, loonwerkers, groen-aannemers, verwerkers, bouwpartners, producenten, verbinders, groene samenwerkingsverbanden, Staatsbosbeheer, gemeenten Nieuwkoop en Alphen aan den Rijn, provincie Zuid-Holland, omgevingsdiensten Midden- en West-Holland en Rijkwaterstaat. Daarmee zaten vrijwel alle puzzelstukken aan tafel.
Op de vele ideeën van de eerste sessie is doorgeborduurd tijdens een CIRCO Track Bermgras in juni. Een van de conclusies: er is veel potentie om met elkaar bermgras te verwaarden. Echter, er is een missing link: een verwerkingslocatie/ biohub.
Die verwerkingslocatie vormde het hart van de volgende stap. Met de methode WaardeWijzer werd gekeken wie wat kan doen om een kringloop op gang te brengen waarin bermgrasmaaisel transformeert van afval naar grondstof. Hiermee werd in helder kaart gebracht welke partij aan de aanbodkant zit en welke aan de vraagkant, of aan beide kanten. Daarna werd de groep in tweeën gesplitst in bodem, en in bouw en buitenruimte.
Rollen en behoeften
Een eerste inventarisatie van rollen en behoeften leverde op: inzicht in waar wat en wanneer aan lokale grondstof (diversiteit aan gewassen) uit de openbare ruimte beschikbaar is en waar je er wat mee kunt doen (toepassing), educatie/ bewustwording, financiering, schone bermen en schoon maaisel, schone bodem zonder microplastics, urgentie, circulariteit meer handen en voeten geven.
Verder: samenwerking tussen omgevingsdiensten (om van elkaar te leren en belemmeringen weg te nemen), antwoorden op veel gestelde vragen voor ondernemers, overheden en bewoners. Er ligt een rol voor onderwijs en wetenschap. Krijg de keten goed in beeld: ook prefab, groothandel en onderwijs hebben een rol. En trots. ,,Dat iedereen in Rijnland weet wat hier gebeurt met het maaisel uit het openbaar groen.’’ Nog een tip: gebruik heldere taal… ,,Van ‘het verwaarden van reststromen’ wordt de gemiddelde inwoner van Rijnland niet warm.”
Groep bouw- en buitenruimte: behoefte aan verwerkingslocatie
Bij de groep voor bouw en buitenruimte rollen de voorstellen voor stromen, producten en verwerking over tafel. ,,Kunnen we de eerste stroom op gang brengen om een basisproduct te maken?” De pilotfabriek van NewFoss in Uden zou daarvoor benut kunnen worden, zolang er in de regio geen verwerkingslocatie is. In 2027 komt een fabriek in Amsterdam hiervoor beschikbaar. Is dat dichtbij genoeg? Wat is de regio? Ook daarover zijn nog noten te kraken. Er moeten straks niet zo veel fabrieken zijn, dat we gras moeten importeren. Leer van de afvalcentrales!
Groep bodem: hartekreet om bodem centraal te stellen
Een hartekreet klinkt vanuit de in Friesland opgestarte coöperatie en verwerker van reststromen Agricycling: Hoogwaardige verwerking is mooi, maar de bodem is de basis voor een gezonde landbouw, biodiversiteit en de kringloop van onze samenleving: het fundament voor een gezonde leefomgeving voor ons allemaal. Het is dé plek waar je reststromen kunt recyclen. ,,We missen de koppeling van de bewoners met de bodem. We moeten zorgen dat de nutriënten weer via schone stromen terugvloeien’’, aldus melkveehouder Pieter van der Valk. Hij is voor hoogwaardig verwaarden, maar in de kern moet volgens hem bodem centraal staan.
Ga je voor de bodem of voor producten? De ambities moeten nu bij elkaar komen. Het is goed om deze gezamenlijke zoektocht vanuit de diverse belangen vorm te geven. Enkele win-win kansen lijken:
– Prima om vezels te gebruiken voor bouwproducten, als ze uiteindelijk maar weer terug in de bodem kunnen vloeien. Dat betekent geen vermenging met kunststoffen en volledig bio-afbreekbaar.
– Schone bermen kunnen gealloceerd worden voor de bodem, bij vervuilde bermen komt er sowieso ‘raffinage’ om de hoek kijken.
– Bermgras is meervoudig te verwaarden in vezelmaterialen voor bouw en buitenruimte én de bodemverbeteraar biochar. Biochar lijkt een gunstig effect te hebben op specifiek de veenweide bodem.
Vanuit de CIRCO Track wordt meegegeven: reserveer continu wat er direct voor de bodem beschikbaar moet zijn en wat kan worden gebruikt voor verwerking tot producten.
Een gezamenlijke ambitie: agrariërs die producten voor de biobased-bouw gaan verbouwen! Mooi als we daar met bermgras de weg kunnen plaveien, zodat deze nieuwe teelten een vliegende start kunnen krijgen.
Het vervolg
Van dromen, naar rollen en behoeften. Nu nog de stap naar een doorbraakproject. Inzet is om toe te werken naar een gezamenlijk doorbraakproject-plan in oktober.
Opnieuw is veel kennis gedeeld, zijn nieuwe vragen en ambities opgeroepen. Tijdens een vervolgsessie eind augustus, begin september wordt de grote vraag: wat worden de eerste acties om op te pakken? Wat willen we binnen een, twee en vijf jaar bereiken? De energie is er om door te pakken!
