Het Circulaire Bagger Consortium gaat door als stichting, met als missie om het ecosysteem te ondersteunen dat in 2030 in staat is om 90 procent van alle baggerspecie in Nederland circulair te verwaarden. De provincie Zuid-Holland, diverse waterschappen en gemeenten blijven betrokken bij de vervolgactiviteiten.
Dat werd bekend gemaakt bij de slotbijeenkomst van het doorbraakproject rond bagger in de provincie Zuid-Holland op 20 maart. Bagger belandt nu op de kant, wordt teruggestort op een andere plek in het water of in een depot. Vervuilde bagger verdwijnt in steeds sneller vol rakende stortplaatsen. De provincie streeft naar een meer hoogwaardige verwaarding van deze natuurlijke reststroom. Om voorbij de vele pilots te geraken, ging in 2022 het doorbraakproject rond bagger van start met tal van uitdagingen die grootschalige productie en gebruik van baggerspecie in de bouwsector in de weg staan.
‘Dit is de toekomst’
De provincie blijft ook bij de vervolgactiviteiten van het CBC betrokken. ,,We moeten het hebben van jonge bevlogen mensen die de wereld beter willen achterlaten. Zij hebben nagedacht hoe we met afvalstoffen iets nieuws kunnen maken’’, aldus gedeputeerde Frederik Zevenbergen van Mobiliteit. ,,Voor de wegenbouw en infrastructuur in de provincie hebben we heel veel grondstoffen nodig. Voor ons is bagger geen afval, maar de toekomst.’’
Om de circulaire economie te versnellen roept Zevenbergen de rijksoverheid op om te komen met nieuwe circulaire aanbestedingscriteria voor langere termijnen. Zo ontstaat duidelijkheid bij de marktpartijen, waardoor zij de juiste investeringen kunnen doen. ,,Dit is hoog tijd nu de stikstof al onze projecten tegenhoudt. Als wij verder willen komen in de circulaire economie en ook emissieloos werken mogelijk willen maken, moeten we als overheden de juiste uitvraag doen aan marktpartijen. Initiatieven als het CBC helpen om dit op de kaart te zetten.’’
‘Elkaar nodig’
Hoogheemraad Wim van Heemst van Hoogheemraadschap Schieland Krimpenerwaard is een andere partner die hiermee vooruit wil: ,,Wij hebben twee grote reststromen: zuiveringsslib en jaarlijks 180.000 kuub baggerspecie. 2050 is heilig voor ons. Dan moet de Nederlandse economie volledig circulair zijn. Het klinkt als een open deur, maar het is echt waar: we hebben elkaar nodig om dit te bereiken.’’
Stappen en inzichten
Het CBC heeft afgelopen jaren grote stappen gezet, inzichten verkregen en zijn veel partijen aangesloten die bijdragen om de nieuwe missie landelijk in de praktijk te laten landen. Tijdens de afrondende bijeenkomst op het baggerdepot Terbregseveld in Rotterdam werden 70 bezoekers meegenomen in de mijlpalen, inzichten en toepassingen in de praktijk; met taart op bordjes van baggerklei.
Zo maakte het CBC een definitie van een circulaire baggerketen. De samenstelling van bagger (klei, zand, grind, organisch materiaal) werd getoetst en per soort is vastgesteld wat de beste toepassing zou zijn. Er is een businesscase gemaakt voor een circulair baggerdepot. Ook is een handreiking circulair aanbesteden opgesteld. En een inzicht is dat het lastig blijft om alle baggerstromen, ook qua vervuilingsklasse, goed in beeld te krijgen.
Preventie
De inzet van het CBC om over vijf jaar 90 procent circulair te verwaarden, lijkt hoog gegrepen. Maar Abbe Hekkert licht toe dat het CBC heeft geconstateerd dat al veel te bereiken valt met preventie: alleen baggeren als het noodzakelijk is. Als het toch nodig is, moet de baggerspecie zoveel mogelijk worden hergebruikt door het lokaal terug te brengen in de natuurlijke kringloop, dus bijvoorbeeld door het op de slootkant te leggen. Het restant – in de praktijk de kleinste stroom – moet worden ingezet als vervangende grondstof in andere ketens, zodat het materiaal in circulatie blijft en geen afval wordt. Denk daarbij aan stenen of cement.
Met provincie Zuid-Holland, de gemeenten Rotterdam, Amsterdam, Leiden, Port of Rotterdam, hoogheemraadschap Schieland Krimpenerwaard en waterschap Hollandse Delta is recent een dry run gestart om te onderzoeken welke circulaire baggerprojecten in 2026 en 2027 in aanmerking komen voor echte andere verwaarding.
Naar klinkers en beton
Inmiddels zijn CBC-partners op allerlei manieren aan het ontdekken hoe bagger meer circulair kan worden benut. Zoals Geowall dat bagger gebruikt voor de productie van klinkers en basis voor een mosselbank in de Waddenzee tot grote blokken met een waterkerende functie. Door de stenen te persen en te laten uitharden in plaats van te bakken, vormen ze een energiezuinig en duurzaam alternatief voor beton.
Medeina Engeneering richt zich op het natuurlijk ontwateren van depotbagger met waterwormen. Deze graven kanaaltjes in de bagger zodat het water makkelijker kan wegspoelen, wat het proces van drogen versnelt. Daardoor kan de droge stof sneller worden verwerkt als grondstof. Dat maakt dat er bovendien minder baggerdepots nodig zijn in Nederland. Stichting De Bloeiende Oevers richt zich op het realiseren van natuurvriendelijke oevers ter bevordering van biodiversiteit en ecologie.
De gemeente Rotterdam en ResourceFull werken met het Havenbedrijf, waterschap Hollandse Delta en het hoogheemraadschap van Delfland aan een onderzoek om van bagger als vervanger van cement beton te maken. Bijkomend voordeel zal zijn dat bij hoge verhitting van de bagger de vervuilende PFAS wordt vernietigd.
‘Agenderen en tastbaar maken’
Marloes Arkesteijn, transitiemanager Groene grondstoffen van de provincie Zuid-Holland, zegt over de doorbraak in dit project: ,,Het agenderen en tastbaar maken van de mogelijkheden van bagger, een combinatie van onderzoek en stappen in de praktijk. Dat is voor mij de doorbraak. Het CBC heeft de circulaire mogelijkheden van bagger echt op de kaart gezet. Ze hebben een community opgebouwd met overheden, ondernemers en onderzoek en er zijn veel inzichten verkregen. Nu is het de uitdaging om echt met stromen op grote schaal aan de slag te gaan. Daarbij ben ik ook benieuwd naar de samenwerkingskansen met grotere bedrijven uit ons chemische cluster. Het is ook een doorbraak dat er een stichting komt die circulair baggeren aanjaagt en agendeert in het hele land. Ik ben trots dat we als provincie Zuid-Holland met deze circulaire doorbraakproject-subsidieregeling hiertoe de aanzet hebben gegeven en actief blijven deelnemen in het vervolg. Hoe concreter hoe beter.’’
Dynamiek
De doorbraakprojecten rond bermmaaisel en bagger komen voort uit het door de provincie geïnitieerde Vernieuwersnetwerk Natuurlijke reststromen. De netwerkleden hebben de afgelopen jaren veel kennis gedeeld. Procesbegeleider Lidwien Reyn: ,,Dit doorbraakproject heeft een dynamiek op gang gebracht die niet meer te stoppen is. Dat dit uitmondt in een stichting en een grote betrokkenheid en verbondenheid van vele partijen uit overheid en bedrijfsleven is de doorbraak voorbij de vele pilots die je wilt zien.’’
Ook circulair aan de slag met bagger. Neem contact op met het CBC.
