Hoe versnellen we de overgang naar een volledig circulaire samenleving in 2050? Eén van de krachtigste instrumenten van de provincie Zuid-Holland blijkt de inzet van vernieuwersnetwerken: samenwerkingsverbanden waarin koplopers, overheden en kennisinstellingen werken aan doorbraken die het systeem in beweging zetten.
De netwerken zijn geïnspireerd op inzichten uit de transitietheorie en richten zich op het stimuleren van vernieuwende praktijken die het potentieel hebben om bredere systeemverandering in gang te zetten. Omdat deze aanpak vernieuwend is en nog volop in ontwikkeling, is het van belang om te reflecteren op de werking ervan. Wat zijn de uitkomsten tot nu toe, wat werkt wel en wat niet, en wat kunnen we hiervan leren voor de toekomst?
Waardevolle lessen
Uit een recente evaluatie, uitgevoerd door transitie-instituut DRIFT, blijkt dat de netwerkaanpak binnen het Vernieuwersnetwerk Natuurlijke Reststromen zeer effectief is. De conclusies bevestigen dat vernieuwersnetwerken een belangrijke motor zijn voor verandering en impact in de circulaire economie. Ze vormen daarmee waardevolle lessen voor andere vernieuwersnetwerken.
Wat maakt deze aanpak zo krachtig?
Volgens de evaluatie draait succesvolle transitie om scherp kiezen, actief begeleiden en samen leren. De belangrijkste inzichten:
• Netwerken zijn maakbaar. Met een duidelijke structuur kunnen partners echte doorbraken realiseren.
• Open én selectief. Iedereen is welkom, maar alleen partijen die echt willen leren en bijdragen doen mee.
• Binnen én buiten verbinden. Inzichten uit het netwerk moeten ook binnen de provincie landen, waardoor beleid en uitvoering beter aansluiten.
• Meebewegen met de transitie. Van experimenteren en verkennen naar lobby, systeemverandering en opschaling.
• Doorbraakprojecten versnellen. Ze maken knelpunten zichtbaar en helpen innovaties de praktijk in.
Deze inzichten worden breed herkend door andere vernieuwersnetwerken, zoals bij biobased bouwen, circulaire sloop, herbruikbare bekers en verpakkingen, HerPakt en de reparatiecoalitie.
Een stevige pijler onder Circulair Zuid-Holland
De evaluatie bevestigt dat vernieuwersnetwerken een essentieel onderdeel zijn van onze provinciale aanpak. Daarom blijven ze deze werkwijze versterken en uitbreiden, samen met bedrijven, overheden, kennisinstellingen en maatschappelijke partners. Het bouwen aan circulaire impact blijkt geen theorie, maar een praktijk die werkt — mits je de juiste netwerken bouwt.
Het onderzoeksrapport Evaluatie vernieuwersnetwerk Natuurlijke Restromen is hier te lezen.
